Intussen zijn we weer aan het groeien naar nieuwe vijandbeelden. Maar de afloop van WOII bracht mensen op het idee van ‘Nooit Meer Oorlog’. Van de mensen die de oorlog en bevrijding hebben mee gemaakt blijven er steeds minder over. Maar hun materieel blijft bestaan.
De BSA M is een motorfiets met een eencilinder blok van 500 cc (M20) of 600 cc (M21), met zijkleppen en een losse versnellingsbak. De M20 is in de tweede wereldoorlog massaal gebruikt door het Engelse leger. Die dienstfietsen waren zwaar afgeleid, of bijna identiek met de vooroorlogse burgermachines. En het feit dat het toen al gedateerde zijkleppers waren? Dat was niet erg. Want de simpele, extreem eenvoudig te onderhouden techniek was oerbetrouwbaar en de laag gecomprimeerde machines liepen op zowat alles dat nat was. Een leger-M20 heeft de aanduiding WD (War Department). Na de oorlog reed de Nederlandse wegenwacht met zo’n afgezwaaide beroepsmilitair, een M20, met zijspan.
De BSA’s hebben in feite veel meer frontwerk gedaan dan de legendarisch geworden Harley-Davidson WLA(merican) en WLC(anadian) motoren, de ‘Liberators’. Die machines waren vaak te zwaar en hadden te weinig grondspeling voor Europese omstandigheden. De tankschakeling en voetkoppeling gaven ook zo hun beperkingen. Maar hun ongelooflijke betrouwbaarheid en imposante verschijning heeft ze hun roem toch terecht laten verdienen.
De BSA zijkleppers waren in vergelijking daar mee veel makkelijker te hanteren. Maar toen de M20 in 1936 aan het War Office werd voorgesteld, zag die instantie er bij de eerste kennismaking weinig in. Een bewijs te meer dat instanties verdacht en incapabel zijn? Mwahhh. De conclusie na tests was dat de gepresenteerde machines ongeveer 6000 mijl op één zuiger reden. Daarna was de zaak op. Bij de tweede testbatch was er in elk geval één exemplaar dat de vereiste 10.000 mijl binnen de slijtage toleranties bleef. Het WD bleef mopperen. De machines waren niet snel en hadden te weinig grondspeling. Maar blijkbaar gaf het kostenplaatje de doorslag. En in praktijk trok de massaal geproduceerde M20 zich niet veel van alle kritiek aan. In 1942 vond de M20 zijn vrij definitieve vorm. Voor die tijd was de motor een samenraapsel van burgeronderdelen aangevuld met een scheut militaire genen en het zoeken naar een uiteindelijke uitvoering. Om zo’n BSA zijklepper in zijn originele toestand te restaureren is een hoop achtergrondkennis van de doorgevoerde wijzigingen nodig. Net als bij de restauratie van een Harley WL model trouwens. En dat dan allemaal met in het achterhoofd de gedachte dat de machines ‘in het veld’ rijdend gehouden werden met de spullen die voorhanden waren. Hier speelt heel sterk het verschil tussen ‘fabrieksorigineel’ of ‘tijdsorigineel’. Welke keuze er bij restauratie of aanschaf wordt gemaakt heeft nogal ingrijpende gevolgen voor wat betreft de moeite naar het zoeken van de originele onderdelen en de prijs van het hele feest. Er zijn op Internet en binnen de diverse clubs uitgebreide bestanden te vinden waardoor een restauratie tot op afleveringsniveau haalbaar is.
De karakterpunten
Ondanks zijn ijzeren reputatie had de M20 wat eigenaardigheden. Zo was de koppeling overgevoelig voor slippen, had de carburateur de neiging tot vapour-lock. Een hete M20/22 is een notoir beroerde starter en is er meer dan een handvol M20’s in vlammen opgegaan doordat de machine de neiging had ‘backfire’ te geven door zijn carburateur. Na de oorlog schreef de War Department dan ook voor dat er altijd een brandblusser aan boord moest zijn.
De markt
Omstreeks WOII ‘jubilea’ stijgen de prijzen van WOII voertuigen altijd. Wacht dus nog een jaar met aanschaf als u budget technisch denk. De BSA’s zijn geheide klassiekers, ze zijn populair maar de prijzen vallen mee. Een (rijdende) basis moet voor ongeveer € 3.500 te vinden zijn. Een topper kan boven de € 8.000 zitten.
De stand van zaken is wel zo dat veel ex-militaire motoren na de oorlog een burgerbestaan kregen, en niet alleen bij de ANWB. Veel van die machines zijn weer veel later teruggebouwd naar militaire specificaties. En hoe leuk, of ‘echt’ zo’n machine ook mag lijken, voor puristen is hij onaanvaardbaar. Hoe ‘tijdsorigineel’ hij ook is.
Ons fotomodel is zo’n machine. De carburateur is een latere Amal Concentric, er zit een schakelaartje op dat zo te zien uit de lokale bromfietswinkel kwam. Dat soort dingetjes. We vonden hem bij Potomac Motors, de mondiaal toonaangevende Amphicar-specialist in Terborg. De machine zou in elke speelfilm of in reenactment festijn een goede indruk maken. Kan zijn eigenaar helemaal blij maken. Maar zijn hele historie van leger, naar burger en terug is bij nadere beschouwing duidelijk, en voor ons hartveroverend.
De betrouwbaarheid: Wanneer u uw BSA M20 kent, dan heeft u daar geen problemen mee.
De onderdelenvoorziening: Geen probleem wanneer u passende onderdelen zoekt om uw motor rijdend te maken en te houden. Als u voor fabrieksoriginaliteit gaat, dan kan het stevig zoeken worden. Gelukkig dat er beurzen, veel liefhebber/kenners en Internet zijn.
Gegevens BSA M20
Productie: 1937–1955
Motor: 1 cilinder viertakt zijklepper, 496cc single, vermogen: ca. 13 pk bij 4200 rpm, vier versnellingen, voet geschakeld.
Wat adressen: www.wdbsa.nl, www.alltimers.nl, www.dutch-lion-motorbikes, www.yesterdays.nl, www.brammotoren.nl en ook op het Autron kunt u regelmatig delen vinden.
Met dank aan: www.potomacmotors.nl
